| Yemek borusu, gıdaların mideye ulaşmasını sağlayan önemli bir organdır. Yutağın devamı olarak boyun ve göğüs kafesini geçtikten sonra karın içerisinde mide ile birleşir. Yapısal olarak, en iç kısımda mukoza, submukoza, yukarı bölümde çizgili kas, aşağı bölümde ise düz kaslardan oluşur. Submukozanın etrafı ise çevresel kas tabakası ile örtülüdür. En dışta ise adventisya denilen bölüm bulunur. Yemek borusu rahatsızlıkları, yutma güçlüğü, ağrılı yutma, yenilen gıdaların geri gelmesi, göğüs ağrısı, öksürük ve ses kısıklığı şeklinde başlıca belirtiler verir.
Yemek Borusu Rahatsızlıklarının Tanısı
Yemek borusu rahatsızlıklarının tanısında fizik muayene bulgusu genellikle bulunmaz. En önemli inceleme yöntemi endoskopidir. Kontrast madde ile yapılan radyolojik incelemelerde dolma kusuru ve fazlalığı saptanır. Endoskopi hızlı ve güvenilir bir yöntemdir.
Başlıca Yemek Borusu Rahatsızlıkları - Divertiküller: Yemek borusu kas duvarındaki fıtık oluşumunu ifade eder. Hastalık ileri yaşlarda boynun sol tarafını kapsayacak şekilde oluşum gösterir. Yemek borusu duvarında sonradan oluşan keselerdir. Belirtileri arasında yutma güçlüğü, ağız ve nefes kokusu, regürjitasyon, aspirasyon pnömonisi ve göğüs ağrısı bulunur. Hastalık çoğunlukla sessiz bir şekilde gelişim gösterir.
- Akalazya: Yemek borusunun alt üçte birlik kısmında dalgasal hareket yokluğu nedeni ile alt sfinkterin gevşeyememesidir. Bu durum mide ve yemek borusu bileşiminde yüksek basınçlı bölge oluşturur. Sıvı gıdalar katı gıdalara göre daha zor yutulur. Hastalığın ilerlemesi ile katı gıdaları yutmada da sıkıntı yaşanır. Yemek borusunun tamamında patolojiye neden olabilir. Akalazya, Tip 1 (başlangıç evresi), Tip 2 (huni biçiminde) ve Tip 3 (en ileri evre) olarak sınıflandırılır. İleri derece özafajit, hiatus hernisi, ülser, divertikül varlığı ve malignite şüphesinde cerrahi tedavi gerekebilir.
- Reflü: Mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasıdır. Reflünün daha ileri evrelerinde yutaktan solunum yollarına kaçış da olabilmektedir. Reflüyü belirleyen en önemli faktörler, kaçan mide içeriğinin pH derecesi, kaçış sıklığı ve kalma süresidir. Kaçan sıvının içeriği asit olabileceği gibi, safra içeriği de olabilir.
- Özafajit: Göğüs ağrısı, yenilen gıdaların ağza gelmesi, kronik farenjit, ses kısıklığı ve ağızda tekrarlayan yaralar şeklinde belirtiler verir. Özafagusta darlık oluşması sonucu çeşitli komplikasyonlara neden olabilir. Kilo verme, dik yatma, belli bir saatten sonra yeme içmenin kesilmesi ve antiasitler işe yarayabilir.
- Kimyasal Yanıklar: Asit gibi maddelerin bilerek ya da bilinmeyerek alınması ve kazalar sonucu oluşan yanıklardır. Alkali yaralanmalar gibi durumlar da yemek borusu rahatsızlıklarına neden olabilir. Çamaşır sodası, bulaşık deterjanı gibi maddeler alkali yanıklara ve likefaksiyon nekrozuna neden olurken, asitler ise yemek borusu mukozasında koagülasyon nekrozuna sebep olurlar.
Yemek Borusu Rahatsızlıklarının Tedavisi
Yemek borusu rahatsızlıklarının tedavisi, hastalığın türüne ve evresine bağlı olarak değişir. Divertiküller ve akalazya gibi bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Reflü ve özafajit gibi durumlarda ise yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi genellikle yeterli olur. Kimyasal yanıklar acil müdahale gerektirir ve uzun süreli takip ve tedavi gerektirebilir.
Sonuç
Yemek borusu rahatsızlıkları, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen ve bazen hayatı tehdit edebilen durumlardır. Erken tanı ve uygun tedavi ile bu rahatsızlıkların çoğu başarılı bir şekilde yönetilebilir. Bu nedenle, belirtiler ortaya çıktığında bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir.
|
